W 2019 roku dziesiątki tysięcy aktywnych pożarów spustoszyło region Amazonii. Jednak w tym roku jest jeszcze gorzej. Fakt ten jednak nie rozchodzi się po świecie na taką skalę jak rok temu. W tamtym roku za sprawą wiatru dym z pożarów objął miasto São Paulo. Był gęsty i wraz z wilgotnym powietrzem wiejącym znad oceanu utworzył ciemną warstwę. Aby miasto mogło funkcjonować konieczne było włączenie latarni ulicznych! [2]
Problem wylesiania i pożarów w lasach Amazonii istnieje od dawna. W 2006 roku uchwalono ustawę o gospodarce leśnej, mającą na celu ograniczenie wylesiania w Brazylii. Natomiast nowe środki w celu dalszej ochrony lasu wprowadzono w 2008 roku. Jednak od stycznia 2019 roku, kiedy to prezydentem kraju został Bolsonaro, prowadzona jest polityka prorolnicza, nastawiona na otwarcie lasów deszczowych na rozwój gospodarczy oraz znacznie ograniczono egzekwowanie nielegalnego wylesiania w Amazonii. [3]
Między sierpniem 2018 a lipcem 2019 wylesianie wzrosło o prawie 30% w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej. Był to najwyższy wskaźnik wylesiania od 2008 roku. Przekłada się to na obszar o powierzchni 9 762 km2. [4] Natomiast wylesianie od sierpnia 2019 do lipca 2020 wzrosło o 34% w stosunku do poprzedniego 12-miesięcznego okresu. [5]
Wycinane i spalane lasy są zamieniane na pola uprawne i pastwiska. Brazylia zajmuje drugie miejsce pod względem produkcji wołowiny i soi oraz trzecie pod względem produkcji kukurydzy (stan na 2016 rok). [6]
Satelity we wrześniu odnotowały 3 2017 „hotspotów” w największym lesie deszczowym na świecie. Sierpień i wrzesień były miesiącami z największą ilością pożarów w roku 2020. Ane Alencar, dyrektor brazylijskiego Amazon Environmental Research Institute (Ipam), stwierdziła, że tegoroczne pożary są gorsze niż te w roku 2019. [7]
Amazonia przeżywa bardziej dotkliwą porę suchą niż w zeszłym roku, co naukowcy częściowo przypisują ociepleniu tropikalnego Atlantyku Północnego. Widoczne jest to także po wysychającym i trawionym przez pożary regionie Pantanal. [7] Jest to jeden z największych na świecie ekosystemów podmokłych, który jako obszar chroniony Pantanal jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. [8]
Pożary dotykają nie tylko niedawno wylesione obszary i pola uprawne, celowo podpalane przez farmerów. Coraz częściej podpala się nieprzekształcony przez człowieka las, co jest niepokojącym trendem. Sugeruje to, że lasy deszczowe stają się bardziej suche i bardziej podatne na pożary. Według analizy zdjęć satelitarnych przeprowadzonej przez amerykańską organizację non-profit Amazon Conservation około 62% głównych, wrześniowych pożarów Amazonii miało miejsce w lasach (w sierpniu pożary w dziewiczych lasach stanowiły 15% głównych pożarów). [7]
Przez większość swojej historii las deszczowy Amazonii był stosunkowo odporny na ogień dzięki naturalnej wilgoci. Jednak obecnie ulega to zmianom. Na obrzeżach lasu deszczowego praktykowana jest selektywna wycinka drzew lub wylesianie oparte na podejściu „tnij i pal”. Wzrost regionalnego wylesiania i antropogeniczne zmiany klimatu wpływają na intensywność i częstotliwość susz. Kiedy drzewa mają mniejszy dostęp do wody podczas suszy zrzucają liście lub obumierają w całości lub częściowo. Okresy suszy oraz działalność człowieka doprowadzają do przerzedzania (głównie skrajów) lasu. W konsekwencji większość wilgoci jest tracona w skutek braku gęstego baldachimu z koron drzew, który ją zatrzymuje. Wysuszeniu ulega podszyt i obrzeża lasu, który staje się łatwopalny. [9] Tak – logicznym jest, że zdrowy, gęsty las deszczowy nie może się palić. Jednak ci co traktują to jako argument do nie martwienia się o los tego biomu powinni się puknąć w czoło. A potem przeczytać powoli cały ten akapit pięć razy.
Zmniejszanie się obszaru lasów Amazonii nie skutkuje tylko mniejszą ilością pochłanianego z atmosfery CO2. Niestety region ten w skutek wylesiania i pożarów może stać się wręcz źródłem (emitentem) CO2. A ma nam co „oddać”. Badanie z 2007 roku opublikowane w Global Change Biology wykazało, że las przechowuje około 86 miliardów ton węgla. Wylesianie i pożary Amazonii przyczyniają się do pogłębiania kryzysu klimatycznego. [10]
Amazońska roślinność jest wykorzystywana w medycynie. Obecnie ponad 120 leków na receptę na całym świecie pochodzi bezpośrednio z roślin lasów deszczowych. [11] I wciąż odkrywane są nowe gatunki i ich właściwości lecznicze.
Potrzebne jest rozpoczęcie dużego projektu ponownego zalesiania, zwłaszcza w południowej i wschodniej Amazonii. Dobrą wiadomością jest fakt, że około 23% zniszczonych terenów leśnych stanowią opuszczone rancza bydła i pola uprawne. Te tereny można najłatwiej i najszybciej zalesić. Część wylesionych obszarów można też przekształcić w zrównoważone systemy agroekologiczne. [2] Czy jednak przy obecnej polityce prowadzonej przez prezydenta Brazylii taka wizja jest możliwa? Być może presja ze strony innych krajów przyniesie efekty. Warto zaznaczyć, że zrównoważone zarządzanie lasami jest składową piętnastego celu zrównoważonego rozwoju „życie na lądzie” (o 17 celach zrównoważonego rozwoju ONZ, czyli SDGs wspominałam w tym wpisie).
Od stycznia 2023 roku trwają protesty rolników w całej Polsce i innych europejskich krajach. Polscy…
Średnia temperatura na Ziemi niebezpiecznie zbliża się do osiągnięcia wzrostu o 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej.…
ESG to skrót, na który składają się pierwsze litery trzech kwestii: środowiskowych (ang. Environmental), społecznych…
CBD COP15, który miał się odbyć w październiku 2020 roku w Kunming (Chiny), był z…
W dniach 6 - 20 listopada odbył się COP27. Co roku wielu zastanawia się nad…
Mówiąc „zieleń miejska” zazwyczaj ma się przed oczami zadrzewione parki. Dyskusje o zwiększaniu i właściwym…