Od maja 2021 roku w końcu można legalnie rozbić namiot w polskim lesie. Nie jest to co prawda taka sielanka jak w Norwegii, Szwecji i Finlandii, gdzie obowiązuje „prawo wszystkich ludzi” (mówiące, że każdy człowiek ma prawo do kontaktu z naturą). W tych krajach można legalnie rozbić namiot niemalże wszędzie. Jednak na tle Europy Polska wypada teraz całkiem przyjaźnie w kwestii nocowania na dziko. Biwakowanie w polskich lasach (na wyznaczonych obszarach) jest okazją by jeszcze bardziej docenić polską przyrodę. Jak do tego doszło, że „otwarto lasy” dla turystów i miłośników surwiwalu? Poniżej wszystko o obszarach objętych programem „Zanocuj w lesie”, który w roku 2022 jest dalej kontynuowany.
Zaczęło się od pilotażu
W 2019 roku Lasy Państwowe, przy udziale środowisk bushcraftowców i surwiwalowców, wyznaczyły 46 obszarów pilotażowych. W sumie pilotaż objął ponad 65 tys. ha lasów. Podczas jego trwania prowadzone były badania ankietowe wśród użytkowników tych leśnych terenów, przedstawicieli organizacji bushcraftowych i surwiwalowych i leśników. Około roczny pilotaż zaowocował decyzją o wyznaczeniu obszarów do nocowania na dziko na stałe oraz w każdym nadleśnictwie [1].
Program „Zanocuj w lesie” w pełnym wymiarze od 1 maja 2021 roku
Każde z 430 nadleśnictw wyznaczyło obszary leśne przeznaczone na w pełni legalne biwakowanie.* Nowe miejsca udostępniono odwiedzającym z początkiem majówki 2021. Leśnicy dążą do tego, aby w każdym nadleśnictwie tereny do zanocowania w lesie liczyły około 1 500 ha [2].
Co ważne, równocześnie dotychczasowe 46 obszary pilotażowe zostały utrzymane. W ich obrębie dozwolone jest od 1 maja ’21, używanie kuchenek gazowych [2]. Ogólnie zdecydowana większość obszarów objętych programem „Zanocuj w lesie”, na których dopuszczalne jest użycie kuchenek gazowych znajduje się w obrębie leśnych kompleksów promocyjnych. Jedynym leśnym kompleksem promocyjnym, na którym nie wyznaczono żadnego obszaru do biwakowania na dziko jest Puszcza Białowieska.*
/*uwaga: obecnie ze wzglądu na sytuację za wschodnią granicą Polski program został zawieszony na terenach będących w zarządzie terytorialnym RDLP w Krośnie, w Lublinie i w Białymstoku – mapka poglądowa >tutaj</
Zanim rozbije się namiot na obszarze „Zanocuj w lesie” należy pamiętać o kilku kwestiach
Obszary „Zanocuj w lesie”, na terenie których dopuszczone jest używanie kuchenek gazowych obejmuje jeden regulamin dostępny >tutaj<. Natomiast regulamin pozostałych obszarów objętych programem znajduje się >tutaj<. Szczegółowe regulaminy dla poszczególnych obszarów umieszczane są na stronach nadleśnictw.
Planując spanie na dziko w lesie należy mieć na uwadze przede wszystkim to, że:
„Nocleg w udostępnionym miejscu będzie możliwy dla dziewięciu osób na dwie noce. Powyżej przedstawionych norm, należy zgłosić mailowo na adres danego nadleśnictwa proponowaną liczbę osób i dni pobytu, nie później niż 2 dni robocze przed planowanym noclegiem. Zgłoszenie wymaga potwierdzenia mailowego nadleśnictwa, które jest formalnym wyrażeniem zgody na pobyt.” [2]
Bardzo ważne jest również przed wybraniem się do lasu sprawdzenie, czy na interesującym nas obszarze nie został wprowadzony okresowy zakaz wstępu. Aktualna mapa okresowego zakazu wstępu do lasu dostępna jest pod tym adresem: https://zakazywstepu.bdl.lasy.gov.pl/zakazy/. Takie ograniczenia wprowadza się ze względu na zagrożenie pożarowe, zabiegi ochronne lub inne przyczyny.
Jak znaleźć obszary leśne objęte programem „Zanocuj w lesie”?
Najwygodniej skorzystać z portalu Bank Danych o Lasach (dostępna jest również aplikacja mobilna). Z dostępnych na stronie map BDL należy wybrać mapę zagospodarowania turystycznego, a następnie zaznaczyć „Program Zanocuj w lesie” (albo kliknąć w >ten link<). Przybliżając sobie wybrany obszar uzyskujemy jego dokładną lokalizację i granice. Obszar w terenie wyznaczają słupki oddziałowe, drogi czy cieki. Dodatkowo na mapie odróżniono innym kolorem obszary, na których dopuszczalne są kuchenki gazowe od pozostałych obszarów objętych programem.
Dany obszar objęty programem można odszukiwać również z poziomu strony internetowej danego nadleśnictwa (zakładka „Turystyka”). Biorąc pod uwagę, że nadleśnictw w Polsce jest 430 warto mieć świadomość kto sprawuje nadzór nad tymi jednostkami. Otóż nadleśnictwa podlegają Regionalnym Dyrekcjom Lasów Państwowych, których jest 17. Zatem chcąc wyszukać konkretne nadleśnictwo, czy to w celu znalezienia obszaru objętego programem, czy to w celu zgłoszenia pobytu najlepiej wejść na stronę Lasów Państwowych i postępować według ścieżki www.lasy.gov.pl > kontakt > należy wybrać odpowiednią Regionalną Dyrekcję LP > należy wybrać odpowiednie nadleśnictwo.
Leśne kompleksy promocyjne, czyli „zanocuj w lesie” wiedząc, w którym lesie (puszczy, borze) jesteś
Leśne kompleksy promocyjne „to duże, zwarte obszary lasu, wchodzące w skład jednego lub kilku nadleśnictw. Utworzone na obszarze całego kraju, pokazują zmienność warunków siedliskowych, różnorodność składu gatunkowego lasu i wielość pełnionych przez niego funkcji.” [3]
Leśnych kompleksów porcyjnych jest 25 (popatrz na mapkę poniżej), a ich łączna powierzchnia wynosi ok. 1 279 tys. ha [3].
Patrząc na mapkę widać, że mamy w Polsce lasy, puszcze i bory. Czym tak właściwie jest puszcza, a czym bór? Poniżej definicje – myślę, że w kontekście biwakowania w polskich lasach warto je przytoczyć. Zawsze warto być świadomym turystą 😉
PUSZCZA – „pierwotnie nazwa związana z obszarami pustymi, dzikimi, później – z wielkimi kompleksami leśnymi pozbawionymi osadnictwa, niedostępnymi, zabagnionymi, pełnymi zwierza, obecnie oznacza duże obszary lasu naturalnego, zbliżonego do pierwotnego, o znacznej powierzchni, których gleby nie były dotąd użytkowane rolniczo (np. Puszcza Białowieska, Puszcza Kozienicka, Puszcza Biała).” [4]
BÓR – „w polskim nazewnictwie geograficznym nazwa używana dla dużych kompleksów leśnych składających się głównie z drzewostanów sosnowych, np. Bory Lubuskie, Bory Tucholskie.” [5]
Każdy las jest świetnym miejscem do wypoczynku i ucieczki od miejskiego zgiełku. Nocowanie w lesie to także fajna przygoda. Jest teraz w czym wybierać biorąc pod uwagę, że obszary „Zanocuj w lesie” wyznaczono w każdym z 430 nadleśnictw. Jednak jeżeli chcemy przy okazji poznać walory przyrodnicze polskich lasów warto zacząć od tych obszarów objętych programem, które znajdują się w obrębie leśnych kompleksów promocyjnych. Kiedy rozbijemy już namiot na upatrzonym skrawku ziemi poświęćmy chwilę na przeczytanie trochę o kompleksie leśnym, w którym się znajdujemy. Obserwujmy otoczenie, doświadczajmy natury i doceniajmy polskie lasy. I pamiętajmy, że w każdym lesie jesteśmy tylko gościem…
https://surwiwal.edu.pl/numery-archiwalne-biuletynu/ [dostęp online]
[2] https://www.gov.pl/web/klimat/od-1-maja-nowy-program-zanocuj-w-lesie?fbclid=IwAR17-BjaBpdw9XSid4c34HjyageOGwDptOp0zM48UdZrGJxk79uATsfeR6o
[3] http://www.lasy.gov.pl/pl/nasze-lasy/lesne-kompleksy-promocyjne
[4] https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/slownik/p/puszcza
[5] https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/slownik/b/bor
