COP26 to nie tylko świetne źródło inspiracji do tworzenia memów. Pomijając całą „otoczkę” tego dwutygodniowego wydarzenia nie da się zaprzeczyć, że podejmowane na Szczycie klimatycznym dyskusje są istotne. Co więcej, od sukcesu toczących się negocjacji zależy, czy uda się spowolnić globalne ocieplenie i nie dopuścić do katastrofalnych skutków zmian klimatu. Jasne deklaracje poparte listą działań pozwalających osiągnąć globalne cele klimatyczne to ważny pierwszy krok. Potem trzeba już „tylko” dotrzymać tych obietnic i realizować działania, do których się zobowiązało…
Co się kryje pod skrótem COP26?
Skrót COP oznacza „konferencję stron” (z ang. conference of the parties) [1] [2].
W 1992 roku w Rio de Janeiro odbyła się Konferencja ONZ na temat Środowiska i Rozwoju (skrótowo nazywana Szczytem Ziemi) [2]. Podczas Konferencji uchwalono dwie ważne konwencje. <a oprócz tego uchwalono pierwsze dokumenty prawne dla idei zrównoważonego rozwoju>
Pierwsza – Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang. United Nations Framework Convention on Climate Change, w skrócie UNFCCC). Jej nadrzędnym celem jest ustabilizowanie stężeń gazów cieplarnianych „na poziomie, który zapobiegałby groźnej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny” [3]. UNFCCC weszło w życie w marcu 1994 roku (i dziś ma 197 sygnatariuszy). Od tego czasu ONZ co roku gromadzi prawie wszystkie kraje na świecie na globalnej konferencji klimatycznej, czyli „konferencji stron” (COP) Ramowej Konwencji ONZ w sprawie Zmian Klimatu. COP nie odbył się tylko raz, w zeszłym roku ze względu na pandemię Covid-19. Stąd obecnie w Glasgow trwa COP26 [1] [2].
Druga – Konwencja o różnorodności biologicznej (ang. Convention on Biological Diversity, w skrócie CBD). Ma na celu ochronę różnorodności biologicznej oraz zrównoważone użytkowanie jej elementów. <przeczytaj dlaczego Utrata bioróżnorodności to także Twój problem> Weszła w życie w grudniu 1993 roku [4]. Ta konwencja też ma swoją „konferencję stron”, która od roku 2000 odbywa się co dwa lata. COP15 Konwencji o różnorodności biologicznej odbędzie się wyjątkowo w dwóch częściach (pierwsza – w 2021r., druga – w 2022r.). Pierwotnie COP15 miał odbyć się w 2020 roku, ale został przełożony z powodu pandemii Covid-19 [5].
Porozumienie w osiągnięciu jakich celów oczekuje się uzyskać podczas COP26?
Najogólniej rzec ujmując oczekuje się od państw członkowskich jasnych deklaracji wywiązania się ze swoich zobowiązań wynikających z Porozumienia paryskiego.
Na oficjalnej stronie COP26 wypunktowano następujące cele obecnego Szczytu Klimatycznego:
- Zabezpiecz globalne zero netto do połowy wieku i trzymaj 1,5 stopnia w zasięgu ręki
Każdy kraj powinien przedstawić cele redukcji emisji do 2030 r., które są zgodne z osiągnięciem Zerowych emisji netto do roku 2050 [6].
- Przystosuj się do ochrony społeczności i siedlisk przyrodniczych
Kraje dotknięte skutkami zmiany klimatu powinny chronić i przywracać ekosystemy oraz budować systemy obronne, systemy ostrzegawcze oraz odporną infrastrukturę i rolnictwo, aby chronić życie i dobra materialne ludzi [6]. <o rozwiązaniach opartych na przyrodzie ograniczających ryzyko katastrof m.in. powodzi, susz, osuwisk już pisałam>
- Mobilizuj finanse
Zrealizowanie dwóch powyższych celów wymaga od krajów rozwiniętych dotrzymania obietnicy zmobilizowania co najmniej 100 miliardów dolarów rocznie na finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu [6].
- Współpracuj
Przez współpracę rozumie się, po pierwsze, sfinalizowanie i ustalenie ostatecznego brzmienia paryskiej księgi zasad (szczegółowe zasady, dzięki którym można wprowadzić w życie Porozumienie paryskie). Po drugie, współpracę między rządami, przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim mającą na celu przyspieszoną walkę z kryzysem klimatycznym [6].
Kluczowe skróty i hasła, które będą padać (prawdopodobnie) najczęściej podczas COP26 – krótka ściągawka
UNFCCC
United Nations Framework Convention on Climate Change, czyli Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Konwencja uznaje podatność wszystkich krajów na skutki zmian klimatu i wzywa do podjęcia szczególnych wysiłków w celu złagodzenia konsekwencji, zwłaszcza w krajach rozwijających się, które nie mają środków, aby zrobić to samodzielnie. Jej nadrzędnym celem jest ustabilizowanie stężeń gazów cieplarnianych „na poziomie, który zapobiegałby groźnej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny” [3].
Net zero (Zero netto)
Chodzi o Zerowe emisje netto, inaczej osiągnięcie neutralności węglowej (ang. carbon neutrality). Jest to stan w którym, wyemitowany przez dany kraj dwutlenek węgla zostaje w całości zrównoważony przez pochłanianie lub wychwyt CO2. [7]
Uważa się, że antropogeniczne emisje dwutlenku węgla muszą spaść o około 45% do 2030 roku (w porównaniu z poziomem z rokiem 2010) i osiągnąć „zero netto” do 2050 roku, aby mieć szanse na utrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,5oC [8].
Porozumienie paryskie
Porozumienie paryskie jest prawnie wiążącym traktatem międzynarodowym w sprawie zmian klimatycznych. Została przyjęta przez 196 stron podczas COP21 w Paryżu, 12 grudnia 2015 r., i weszła w życie 4 listopada 2016 r. [9].
Jego głównym celem jest ograniczenie globalnego ocieplenia do „znacznie poniżej” 2oC w porównaniu z poziomem sprzed epoki przemysłowej, przy jednoczesnym „kontynuowaniu wysiłków” utrzymania poziomu 1,5 oC. Aby osiągnąć ten długoterminowy cel w zakresie temperatury, kraje dążą do jak najszybszego osiągnięcia globalnego szczytu emisji gazów cieplarnianych, aby do połowy stulecia osiągnąć świat neutralny dla klimatu [9].
Każdy z krajów członkowskich jest zobligowany do przedstawienia krajowego planu zawierającego zobowiązania dotyczące jego redukcji emisji gazów cieplarnianych, znane jako NDCs (ang. nationally determined contributions) [9].
1,5 stopnia Celsjusza
Skąd to 1,5oC? Ten próg temperaturowy (jak i 2oC) został zawarty we wspomnianym Porozumieniu paryskim. Te cele temperaturowe mają swoje korzenie w raportach IPCC. Zgodnie z czwartym raportem IPCC utrzymanie ocieplenia na poziomie 2oC było uważane za granicę bezpieczeństwa, poza którą skutki zmian klimatu (podnoszenie się poziomu mórz, fale upałów, susze, powodzie i inne ekstremalne warunki pogodowe) stałyby się katastrofalne i nieodwracalne. Jednak w raporcie IPCC z 2018 roku stwierdzono, że ograniczenie globalnego wzrostu temperatury do nie więcej niż 1,5°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej (połowa XVIII wieku) pomoże uniknąć najgorszych skutków zmiany klimatu [2].
Dlaczego COP26 określa się mianem „szczytu ostatniej szansy”?
Chociaż kraje jeszcze przed COP26 podjęły nowe i zaktualizowane zobowiązania pozwalające na osiągnięcie celów Porozumienia paryskiego to świat i tak pozostaje na dobrej drodze do niebezpiecznego globalnego wzrostu temperatury o co najmniej 2,7°C w tym stuleciu. Wzrost temperatury do tej wielkości może oznaczać m.in. 62% wzrost obszarów wypalonych przez pożary na półkuli północnej w okresie letnim, utratę siedlisk przez jedną trzecią ssaków na świecie i częstsze susze trwające od 4 do 10 miesięcy [2].
Polecam zagłębić się w temat:
Zatem konieczne jest podjęcie jeszcze ambitniejszych działań. Im szybciej kraje G20 przyjmą politykę niskoemisyjną, tym mniejsza będzie kaskada skutków klimatycznych i tym łatwiej będzie je kontrolować.
Podczas trwania już dwudziestej szóstej Konferencji klimatycznej wielu zastanawia się nad sensem tych spotkań. Prawdą jest, że największym osiągnięciem trzech dekad negocjacji jest tzw. Porozumienie paryskie z roku 2015. Do tego zawarta w nim deklaracja utrzymania wzrostu średniej globalnej temperatury na poziomie „znacznie poniżej” 2°C okazuje się limitem niewystarczającym w świetle aktualnych badań naukowych, a przewiduje się, że (o ironio) świat i tak może tę granicę przekroczyć. Co więcej, rokrocznie odgrywany jest spektakl hipokryzji wielu polityków, którzy m.in. przybywają na konferencję klimatyczną prywatnymi samolotami. Z drugiej jednak strony coroczna Konferencja Stron (ang. COP) Ramowej Konwencji ONZ w sprawie Zmian Klimatu (ang. UNFCCC) to jedyne tego typu spotkanie, które zjednacza świat w celu zajęcia się globalnym kryzysem klimatycznym lub czasami wręcz wymusza współpracę międzynarodową na rzecz wspólnego dobra.
[2] https://news.un.org/en/story/2021/10/1104142
[3] https://unfccc.int/process-and-meetings/the-convention/what-is-the-united-nations-framework-convention-on-climate-change
[4] https://www.cbd.int/intro/
[5] https://www.cbd.int/cop/
[6] https://ukcop26.org/cop26-goals/
[7] https://www.teraz-srodowisko.pl/slownik-ochrona-srodowiska/definicja/zerowe-emisje-netto.html
[8] https://www.un.org/en/climatechange/net-zero-coalition
[9] https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
