Jak podaje Europejska Federacja Opakowań Szklanych (FEVE) w 2017 roku 76% opakowań szklanych wprowadzanych na rynek UE było poddane recyklingowi. W Polsce wskaźnik ten wyniósł 62%. Stłuczka szklana stanowi najważniejszy surowiec do produkcji butelek (maksymalnie około 80% składu nowej butelki szklanej [2]). Recykling szkła umożliwia przemysłowi szkła opakowaniowego radykalne zmniejszenie wpływu na środowisko poprzez oszczędność energii i surowców [1]. Na każdą tonę przetworzonego szkła oszczędza się ponad tonę pierwotnych surowców. Każda tona stłuczki szklanej poddana recyklingowi to około 580kg CO2 mniej w atmosferze. Co więcej, zanieczyszczenie wody zmniejsza się o 50%. [3]
Stłuczka szklana a butelka zwrotna, czyli recykling a ponowne wykorzystanie
W przypadku opakowań ze szkła istnieje możliwość ich ponownego wykorzystania. Ma to jeszcze więcej plusów niż produkcja nowych butelek ze stłuczki szklanej. Co prawda sam recykling szkła obniża negatywny wpływ na środowisko hutnictwa szkła, jednak nie da się ukryć, że jest to bardzo energochłonna gałąź przemysłu. Dlatego korzystniejsze jest ponowne napełnienie butelek niż produkcja nowych na miejsce wyrzuconych [4] [5]. Butelka zwrotna pomija etapy produkcji takie jak: pobyt w sortowni odpadów, transport do huty szkła, czy ponowne przetopienie. [5]
Butelka zwrotna jako najbardziej ekologiczne opakowanie
W Polsce na dzień dzisiejszy zwrotne butelki funkcjonują na dużą skalę jedynie w browarnictwie. Jednak warto zaznaczyć, że tylko około połowa butelek piwa, będąca na polskim rynku, jest zwrotna. To czy zwrotne opakowanie zostanie ponownie wykorzystanie zależy tylko od konsumentów. Zwrotna butelka po piwie oddana do sklepu jest przekazywana do browaru. Tam jest sprawdzana pod kątem uszkodzeń, myta i ponownie napełniana. Szacuje się, że ta sama zwrotna butelka może zostać napełniona 5 razy w ciągu jednego roku. Natomiast żywotność zwrotnej butelki piwa określa się na 25 ponownych użyć. Zatem zwrotna butelka staje się składową nowej butelki, dopiero gdy jej ponowne wykorzystanie nie jest już możliwe. [4]
Rocznie w Polsce sprzedaje się 3,4 miliarda piw w butelkach zwrotnych [6]
Z blisko 1,3 mld butelek zwrotnych, które co roku trafiają na rynek, około 8% nigdy nie wraca do browarów Kompanii Piwowarskiej, co oznacza ponad 110 mln sztuk rocznie [7]. Również około 8% butelek zwrotnych nie wraca do browarów Grupy Żywiec, co daje blisko 100 mln butelek rocznie [8]. Wynika z tego, że w ciągu roku z 75% wszystkich butelek zwrotnych na rynku 210 mln sztuk jest wyrzucana a nie zwracana.
W 2019 roku dla Ministerstwa Środowiska przeprowadzono badanie sondażowe „Jednotematyczne badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski – butelki zwrotne”. Z raportu wynika, że 7 na 10 osób przy zakupie napojów w szklanych opakowaniach (np. woda, sok, piwo) nie zwraca uwagi na informację, czy butelka nadaje się do zwrotu. Jednak około 65% badanych zadeklarowało, że oddaje zwrotne butelki po napojach (przy czym 20,5% z nich – zawsze a 43,9% z nich – rzadko). Głównymi czynnikami zniechęcającymi Polaków do oddawania zwrotnych butelek są: uciążliwość i niewygoda zwrotu (51,1%), brak nawyku/ czasu (47,0%), konieczność posiadania paragonu przy zwrocie (35,2%). Sprawdzono również stanowisko Polaków w sprawie kaucji za butelki po napojach. Około 35% Polaków jest za wprowadzeniem kaucji (zarówno za butelki szklane, jak i plastikowe), a jednocześnie około 33% jest przeciw jakimkolwiek opłatom w tym zakresie. [9]
W dyskusjach dotyczących selektywnej zbiórki odpadów (o której pisałam trochę >tutaj<) często pomija się zagadnienie ponownego wykorzystania. Przecież w hierarchii postępowania z odpadami większą wartość ma ponowne wykorzystanie niż recykling. Wśród selektywnie zbieranych odpadów plastikowych, szklanych, metalowych i tekturowych niektóre opakowania szklane nadają się do ponownego użycia. Jeżeli istnieje taka możliwość lepiej więc szklaną butelkę zwrócić niż oddać na stłuczkę szklaną. Oczywiście zwrot wymaga trochę większego wysiłku niż wrzucenie do pojemnika na szkło (co wynika także z przytoczonego wyżej raportu). Jednak można czynność tą wpleść w robienie zakupów. Wystarczy puste butelki po np. piwie zachować i zwrócić na zasadzie wymiany podczas kupowania nowych.
[2] https://birofilia.org/historie/butelki-zwrotne-sa-eko.html
[3] https://feve.org/about-glass/facts-product-details/
[4] https://birofilia.org/historie/butelke-po-piwie-lepiej-zwrocic-niz-segregowac.html
[5] https://birofilia.org/historie/niezwykla-droga-butelki-zwrotnej.html
[6] https://www.kp.pl/csr/butelki-zwrotne
[7] https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/kompania-piwowarska-punkt-skupu-butelek-po-piwie-poznan-pilotaz
[8] https://www.rp.pl/Przemysl-spozywczy/309029928-Zywiec-ma-nowy-pomysl-na-odzyskiwanie-butelek.html
[9] https://www.gov.pl/web/klimat/swiadomosc-i-zachowania-ekologiczne-polakow
