Emisja gazów cieplarnianych przypadająca na jednego mieszkańca UE wynosi 8,7 tCO2e (dane za rok 2018) [1]. Każde działanie zmniejszające osobiste emisje gazów cieplarnianych (osobisty ślad węglowy) jest ważne. Jednak warto mieć świadomość, które z działań mają większą wagę w ogólnym rozrachunku.
W obszernym badaniu z 2017 roku (link pod artykułem) przeanalizowano 39 recenzowane artykuły naukowe, kalkulatory emisji dwutlenku węgla i źródła rządowe. Celem było wskazanie działań, które mają największy wpływ na osobiste emisje gazów cieplarnianych. Autorzy skupili się na regionach rozwiniętych, co uzasadniono wyższym poziomem konsumpcji i emisji w tych regionach, które wymagają większych redukcji, aby osiągnąć ten sam cel – niskie emisje na mieszkańca. Wszystkie działania wzięte do obliczeń zostały ujęte w taki sposób, aby przyniosły maksymalny możliwy efekt (nawet jeśli możliwe byłoby wykonywanie tych czynności jako półśrodki). Uzyskane wyniki wyrażono w tonach ekwiwalentu CO2 na osobę, na rok. Co ciekawe, według tego badania posiadanie jednego dziecka mniej, przyczynia się do największych redukcji osobistych emisji gazów cieplarnianych w skali roku (średnia dla krajów rozwiniętych to 58,6 tCO2e oszczędności) [2]. W artykule skupię się jednak na trzech pozostałych, mniej kontrowersyjnych i osobistych działaniach.
1. Całkowita rezygnacja z samochodu
Życie bez samochodu pozwala zaoszczędzić 2,4 tCO2e rocznie (w przypadku samochodu benzynowego). Poza tym styl życia bez samochodów ogranicza korki uliczne i uzależnienie od paliw kopalnych. Rok bez samochodu pozwala zaoszczędzić około 11 razy więcej emisji gazów cieplarnianych niż roczny recykling [2].
2. Rezygnacja z lotu samolotem
Chodzi tu przede wszystkim o długie loty (ale w kwestii tych krótkich też jest dużo do poprawy – jedynie 7% pasażerów podróżuje po UE pociągiem). W badaniu mowa jest o locie transatlantyckim, czyli np. z Londynu do Nowego Jorku. Uniknięcie takiej podróży (w obie strony) pozwala zaoszczędzić 1,6 tCO2e. Należy mieć na uwadze, że możliwe są jeszcze dłuższe loty niż ten przykładowy, a co za tym idzie jeszcze większe oszczędności [2].
3. Przejście na dietę roślinną
Emisje zaoszczędzone w wyniku przejścia z diety wszystkożernej na dietę roślinną wynoszą około 0,8 ton ekwiwalentu CO2 rocznie. Kilka porównań? Przestawienie się z plastikowych toreb na torby na zakupy wielokrotnego użytku pozwala zaoszczędzić jedynie 1% tego co w przypadku niejedzenia mięsa. Natomiast kompleksowy recykling jest czterokrotnie mniej skuteczny niż dieta roślinna [2].
Warto przy okazji zauważyć, że rezygnacja z jednego transatlantyckiego lotu w obie strony (np. z Londynu do Nowego Jorku) w ciągu roku pozwala zaoszczędzić 1,6 tony CO2e. Oznacza to, że jednym takim lotem przekreśla się (w kontekście emisji) dwa lata diety roślinnej (o czym pisałam już w tekście „Latanie samolotem wiele kosztuje klimat i środowisko (i nie chodzi tylko o emisje CO2)”).
Poza tym, że każde z tych działań w istotnym stopniu zmniejsza indywidualne emisje gazów cieplarnianych to dodatkowo może przyczynić się do zmian systemowych. Przykładowo rezygnacja z posiadania samochodu na dużą skalę zmniejsza potrzebę budowy większej liczby dróg i parkingów [2].
Z drugiej strony należy pamiętać, że zmniejszenie emisji wynikające z podjęcia działań o dużym wpływie może być zastępowane przez pojawienie się emisji z innego działania lub zwiększenie emisji w innym obszarze. Przykładowo redukcja emisji gazów cieplarnianych wynikająca z rezygnacji z samochodu będzie inna w przypadku zmiany samochodu na transport zbiorowy a na rower lub przemieszczanie się pieszo [2].
Przykłady działań o umiarkowanym wpływie w kontekście redukcji osobistego śladu węglowego
Działaniami o umiarkowanym wpływie określono te, które oszczędzają od 0,2 do 0,8 tCO2e rocznie. Przykładami są np. dwa działania wymienione jako jedne z najskuteczniejszych sposobów zmniejszenia zużycia energii w gospodarstwie domowym: suszenie odzieży na sznurkach (0,21 tCO2e) i pranie odzieży w zimnej wodzie (0,25 tCO2e). Poza tym w tej grupie znajduje się m.in. kompleksowy recykling (0,21 tCO2e), niemarnowanie żywności (0,37 tCO2e), czy ograniczenie spożywania mięsa [2].
Powyższe przykłady działań o dużym wpływie w kontekście zmniejszenia indywidualnych emisji gazów cieplarnianych nie oznaczają, że inne działania nie mają znaczenia i ich wykonywanie nie ma sensu. Nie popadajmy ze skrajności w skrajność. Po prostu warto wiedzieć, które działania są bardziej efektywne od innych. W końcu, głupio stracić okazje do poważnego zaangażowania się w działania efektywnie redukujące osobiste emisje gazów cieplarnianych przez niewiedzę, o które działania chodzi.
To prawda, że łatwiej przestawia się na działania, które mniej skutecznie redukują osobisty ślad węglowy. Dlatego tyle się mówi np. o recyklingu, a dużo rzadziej przekonuje się do np. rezygnacji z samochodu. Zachęcanie do drobniejszych działań, z założenia, ma skłonić do podjęcia bardziej znaczących zachowań później. Jednak z większym prawdopodobieństwem to bardziej wymagające zmiany będą skutkować podejmowaniem dalszych pozytywnych zachowań [2]. Nie bez powodu się mówi, że jak najtrudniejsze już za nami, to potem jest już z górki.
https://www.eea.europa.eu/publications/trends-and-drivers-of-eu-ghg [dostęp online]
[2] Seth Wynes and Kimberly A Nicholas 2017 Environ. Res. Lett. Vol. 12, no. 7
https://doi.org/10.1088/1748-9326/aa7541 [dostęp online]
